پارگی رباط صلیبی

پارگی رباط صلیبی معمولاً در ورزش هایی رخ می‌دهد که نیاز به تغییر سریع جهت و حرکات قوی زانو دارند، مانند فوتبال، بسکتبال و اسکی. پارگی رباط صلیبی می‌تواند در دو نوع قابل تقسیم باشد: پارگی جزئی (نیمه‌تمام) و پارگی کامل. در پارگی جزئی، رباط هنوز به صورت نیمه حفظ شده است، در حالی که در پارگی کامل، رباط صلیبی به طور کامل پاره شده است.

علائم پارگی رباط شامل درد شدید، تورم، صدای دیسلوکیشن و محدودیت حرکت رکبه می‌باشد. تشخیص پارگی رباط صلیبی بر اساس تاریخچه آسیب، بررسی جسمی و آزمون‌های تصویری مانند رادیوگرافی و آرتروسکوپی قرار می‌گیرد. درمان پارگی رباط صلیبی ممکن است شامل ترمیم غیرجراحی (با استفاده از تمرینات تقویتی و فیزیوتراپی) یا جراحی باشد. در صورت تصمیم به جراحی، رباط  آسیب دیده با رباط جدید جایگزین می‌شود یا رباط آسیب دیده تعمیر می

رباط صلیبی چیست؟

زانوی ما دارای دو رباط مهم صلیبی خلفی و قدامی است که جزو رباط های مهم زانو می باشند. رباط های صلیبی به صورت مایل درون مفصل زانو قرار گرفته اند. رباط صلیبی قدامی وظیفه کنترل حرکت ساق پا به جلو و کنترل حرکت زانو به داخل را به عهده دارد. این رباط در 20 درجه انتهایی صاف کردن زانو و 70 تا 90 درجه خم کردن زانو را انجام می دهد، قسمت خلفی نیز حرکات ساق رو به عقب را محدود میکند و در اکثر حرکات به صورت کشیده و سفت است.

عوامل پارگی رباط صلیبی

عواملی که می‌توانند منجر به پارگی رباط صلیبی شوند عبارتند از:

• ضربه به زانو: ضربه مستقیم به زانو می‌تواند باعث پارگی رباط شود. این ضربه می‌تواند در ورزش‌های تماسی مانند فوتبال، بسکتبال، راگبی و هاکی رخ دهد.
• حرکت زیاد زانو به سمت جلو یا عقب: حرکت زیاد و غیرطبیعی زانو به سمت جلو یا عقب می‌تواند رباط را آسیب برساند. این موضوع معمولاً در تغییر جهت سریع، پرش، یا ورزش‌هایی که نیاز به تغییرات مکرر جهت دارند، رخ می‌دهد.
• چرخش زانو به خارج: چرخش زانو به صورت غیرطبیعی و به سمت خارج می‌تواند رباط را تنش بدهد و باعث پارگی آن شود.
• ورزش‌هایی که با پریدن و دویدن همراه هستند: ورزش‌هایی مانند فوتبال، بسکتبال، و والیبال که شامل پریدن، دویدن، تغییر جهت و توقف ناگهانی هستند، خطر پارگی رباط را افزایش می‌دهند.

مهم است بدانید که این فقط برخی از عوامل عمده پارگی رباط هستند و عوامل دیگری نیز می‌توانند در بروز این آسیب نقش داشته باشند. همچنین، هر فردی نسبت به پارگی رباط صلیبی قابلیت آسیب پذیری متفاوتی دارد و عوامل خاصی ممکن است در هر فرد تأثیرگذار باشند. در صورت بروز آسیب و شکایت از علائم مشکوک، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید تا تشخیص و درمان مناسب را به شما تعیین کند.

علائم پارگی رباط صلیبی

پس از پارگی رباط یکسری علائم بالینی دیده میشود که میتوان احتمال پارگی را بیشتر بکند البته این علائم در همه یکسان و به یک اندازه نیست. علائم پارگی رباط صلیبی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد شدید: پارگی رباط ممکن است با درد شدید در منطقه زانو همراه باشد. این درد معمولاً در لحظه وقوع آسیب و بعد از آن شدیدتر می‌شود.
• تورم و تحولات زانو: پارگی رباط ممکن است منجر به تورم زانو شود. همچنین، ممکن است تحولاتی مانند قرمزی، گرمی و تورم در منطقه زانو را مشاهده کنید، برای کمتر کردن این تورم میتوانید با استفاده از کیسه های آب یخ کاهش بدهید.
• احساس عدم پایداری زانو: پارگی رباط می‌تواند باعث احساس عدم پایداری یا لرزش زانو شود. این احساس ممکن است با تغییر جهت سریع، پریدن، یا انجام فعالیت‌های ورزشی شدیدتر شود.
• صدای شنیدنی در زمان وقوع آسیب: در برخی موارد، وقتی رباط پاره می‌شود، صدای شنیدنی می تواند رخ دهد.
• محدودیت در حرکت زانو: پارگی رباط می‌تواند منجر به محدودیت در حرکت زانو شود. این ممکن است باعث باشد که نتوانید زانو را به طور کامل خم کنید یا آن را به سمت جلو و عقب حرکت دهید، به همین علت توصیه میشود که از دویدن و راه رفتن طولانی پرهیز کنید.

در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. او می‌تواند با انجام ارزیابی فیزیکی، استفاده از تصویربرداری مانند رادیوگرافی یا آرایش مغناطیسی (MRI)، و تاریخچه بیماری شما، تشخیص صحیح را بررسی کند و برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.

درمان پارگی رباط صلیبی

آسیب های وارده به رباط به 3 درجه تقسیم میشود:

• درمان آسیب درجه 1: در ابتدا از روش هایی جهت کاهش التهاب، درد و تورم استفاده می‌شود (مثلاً استفاده از یخ). به تدریج تمرینات دامنه حرکتی مفصل زانو با توجه به درد انجام می‌گردد. سپس تمرینات تعادلی و عملکردی شروع می‌شوند. درنهایت تمرینات تقویت عضلات انجام می‌گیرد. هدف اصلی در این مسیر کاهش التهاب و ترمیم مجدد بافت آسیب دیده همراه با افزایش دامنه حرکتی، بهبود تعادل و تقویت عضلات جهت پیشگیری از آسیب مجدد است.
• درمان آسیب درجه ۲: اصول درمان همانند مرحله درجه یک آسیب است. اما به دلیل آسیب بیشتر از یک بریس جهت حفاظت از بافت آسیب دیده نیز استفاده می‌شود.
• درمان آسیب درجه ۳: در پارگی کامل ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد. اگر بیمار فرد مسنی باشد و رباط متقاطع جلویی پاره شده باشد، انجام عمل جراحی با توجه به سطح پایین فعالیت فرد و آرتروز زانو توصیه نمی‌شود. اما اگر فردی جوان و فعال یا به خصوص یک ورزشکار حرفه‌ای دچار پارگی کامل گردد معمولاً عمل جراحی توصیه می‌شود.

در بیمارانی که علاوه بر رباط متقاطع جلویی، دچار پارگی رباط طرفی داخلی(MCL) نیز می‌شوند (که شیوع بالایی نیز دارد) معمولاً به علت درد و تورم زیاد، زمان جراحی رباط متقاطع جلویی، جهت جلوگیری از فیبروز مفصلی به تأخیر می‌افتد. فیبروز مفصلی یک عامل مهم کاهش دامنه حرکتی مفصل زانو است. چنین بیمارانی به تدریج با کاهش درد، تورم، افزیش دامنه حرکتی مفصل، تقویت عضلات اطراف زانو و طبیعی شدن راه رفتن آماده عمل جراحی می‌شوند.

بعد از جراحی به چه نکاتی باید توجه کنیم؟

بعد از جراحی رباط صلیبی، مهم است مراقبت‌های خاصی را رعایت کنید تا ریکاوری بهینه داشته باشید. در ادامه، تعدادی از ملاحظات بعد از جراحی رباط را بررسی می‌کنیم:

• فیزیوتراپی و تمرینات توانبخشی: پس از جراحی، شما به طور معمول به فیزیوتراپی ارجاع داده می‌شوید. فیزیوتراپیست شما تمرینات توانبخشی خاصی را به شما تحت نظر می‌گیرد تا مچ‌ها و عضلات ضعیف شما تقویت شوند و محدودیت‌های حرکتی بهبود یابند.
• استفاده از دستگاه‌های حمایتی: پس از جراحی، ممکن است به شما توصیه شود از دستگاه‌های حمایتی مانند عصاها یا براکت‌های زانو استفاده کنید. این دستگاه‌ها به شما کمک می‌کنند تا وزن بدن را به طور متوازن توزیع کنید و زانو را در موقعیت صحیح نگه دارید.
• مدیریت درد: پس از جراحی، ممکن است درد و تورم در منطقه زانو وجود داشته باشد. پزشک شما ممکن است داروهای تسکین درد را تجویز کند و روش‌های دیگری مانند کمپرس و برودت محلی را به شما توصیه کند.
• رعایت دستورات پزشک: مهم است که دستورات و راهنمایی‌های پزشک خود را به دقت دنبال کنید. این شامل مصرف داروها، تغییرات در تغذیه، محدودیت فعالیت‌های جسمانی و تمرینات توانبخشی است. همچنین، باید رعایت کنید که زانو را در طول روند بهبودی در موقعیت‌های اشتباه قرار ندهید.
• بازگشت به فعالیت‌های ورزشی: بازگشت به فعالیت‌های ورزشی بعد از جراحی رباط بستگی به توانبخشی شما و توصیه‌های پزشک و فیزیوتراپیست دارد. باید به طور تدریجی و تحت نظر متخصصین به فعالیت‌های ورزشی برگردید.

مهم است که با پزشک خود در مورد ملاحظات بعد از جراحی رباط صحبت کنید و تمام سوالات و ابهامات خود را با او مطرح کنید. هر فرد و هر جراحی ممکن است نیازها مربوط به خودش را داشته باشد. بنابراین توصیه ها و ملاحظات شخصی شما ممکن است متفاوت باشد.