علائم رفلاکس معده چیست ؟
رفلاکس معده یا بازگشت اسید معده به مری، وضعیتی است که در آن اسید و محتویات معده به سمت بالا و به داخل مری باز می‌گردند. این اتفاق به دلیل مشکل در عملکرد دریچه‌ای عضلانی در انتهای مری رخ می‌دهد که به طور معمول از بازگشت اسید به مری جلوگیری میکند.
رفلاکس اسید، به شرایطی گفته میشود که در آن اسید و بقیه محتویات معده از دریچه پایینی مری (LES) به مری یا دهان برمی‌گردند.
دریچه پایین مری، یک دریچه عضلانی حلقه‌ای است که در انتهای مری و ابتدای معده قرار دارد. این دریچه با باز شدن، اجازه ورود غذای بلعیده‌شده به معده را می‌دهد و پس از ورود غذا به معده، بسته میشود تا از برگشت غذا به درون مری جلوگیری شود. در صورت کاهش قدرت انقباضی یا آسیب این بنداره، عملکرد بنداره مختل میشود و میتواند عاملی برای به وجود آمدن رفلاکس معده باشد.
رفلاکس گاه به گاه در همه افراد طبیعی است و میتواند در نوزادان سالم، کودکان و بزرگسالان، در دوره‌های کوتاه و معمولاً بعد از خوردن یک وعده غذایی بزرگ، اتفاق بیفتد. در این موارد، رفلاکس معمولاً علائم یا عوارض آزاردهنده‌ای ایجاد نمی‌کند.
هنگامی که رفلاکس اسید، باعث آسیب و دردناک می شود، به آن بیماری رفلاکس معده به مری یا (GERD) گفته میشود
شایع ترین علائم رفلاکس معده
5 مورد از شایعترین علائم رفلاکس معده عبارتند از:
- سوزش سردل یک احساس سوزش در مرکز قفسه سینه است که گاهی به گلو گسترش پیدا میکند. این عارضه بیشتر بعد از غذا خوردن اتفاق می‌افتد و ناشی از برگشت اسید یا غذای هضم‌نشده به گلو یا دهان است. سایر علائم همراه سوزش سردل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- درد معده (درد در قسمت بالای شکم)
- درد قفسه سینه
- مشکل در بلع
- احساس وجود توده ای در گلو
تمامی علائم گفته شده به پیش‌بینی رفلاکس کمک میکند و برای اطمینان باید آزمایش‌ها تکمیلی مانند آندوسکوپی صورت بگیرد.
جلوگیری از علائم خطرناک رفلاکس معده
برای تسکین علائم خطرناک رفلاکس معده به مری، می‌توانیم با چند تغییر ساده در سبک زندگی و رژیم غذایی خود کمک کنیم:
- کاهش وزن (در صورت اضافه‌وزن داشتن)
- بالا بردن سر تخت خود. افراد مبتلا به رفلاکس معده معمولاً فقط چند ساعت بعد از غذا خوردن دچار سوزش سردل می‌شوند، اما برخی نیز شب‌ها هنگام خواب با این مشکل مواجه می‌شوند. در صورت داشتن این مشکل، می‌توان سر و شانه‌ها را بالاتر از معده قرار داد تا رفلاکس اسید کمتری تجربه شود.
- پرهیز از غذاهایی که علائم را بدتر می‌کنند، مانند قهوه، شکلات، نعناع و غذاهای چرب.
- ترک سیگار. سیگار کشیدن میزان بزاق را کاهش داده و فشار را در اسفنکتر تحتانی مری کم میکند، که میتواند باعث تشدید رفلاکس اسید شود. ترک سیگار علاوه بر سایر مزایا، میتواند علائم رفلاکس خفیف را بهبود بخشد.
- پرهیز از خوردن غذا 2 تا 3 ساعت قبل از خواب، زیرا دراز کشیدن با معده پر میتواند موجب تشدید رفلاکس شود.
- پوشیدن لباس‌های گشاد به جای لباس‌های تنگ، تا فشار بر ناحیه معده کاهش یابد.
عواملی که خطر رفلاکس را افزایش میدهند؟
برخی شرایط خطر ابتلا به GERD را در افراد بالا میبرد برخی از این عوامل عبارتند از:
- چاقی
- برخی داروها
- مصرف سیگار
- بارداری
درمان رفلاکس معده
اینجا چند نوع اصلی از داروهای رایج برای کاهش علائم رفلاکس معده به مری آورده شده است:
- آنتی‌اسیدها :برای علائم خفیف مناسبند و اثربخشی کوتاه‌مدت دارند
- مسدود‌کننده‌های گیرنده هیستامین: قوی‌تر از آنتی‌اسیدها هستند و اثر ماندگارتری دارند
- مهارکننده‌های پمپ پروتون: برای علائم مکرر و شدیدتر موثرترند و داروهای موثرتری برای عوارض مربوط به ریفلاکس هستند
همه این داروها با کم یا مسدود کردن تولید اسید معده عمل می‌کنند، اما هر کدام به طریقی متفاوت این کار را انجام میدهند.
درمان خانگی رفلاکس معده
رفلاکس معده یک مشکل رایج است که با تغییر سبک زندگی و برخی درمان‌های خانگی می‌توان آن را مدیریت کرد. البته، قبل از شروع هرگونه درمان خانگی رفلاکس معده، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
تغییرات سبک زندگی
تغذیه
- وعده‌های غذایی کوچک و مکرر: به جای سه وعده غذایی بزرگ، وعده‌های کوچک‌تری را در طول روز مصرف کنید.
- اجتناب از غذاهای تحریک‌کننده: غذاهایی مانند غذاهای چرب، سرخ‌شده، تند، شکلات، کافئین، الکل، مرکبات، گوجه‌فرنگی، پیاز، سیر و نعناع میتوانند علائم را تشدید کنند.
- آهسته غذا خوردن: جویدن کامل غذا به هضم بهتر کمک میکند.
- بعد از غذا دراز نکشید: حداقل 2-3 ساعت پس از غذا دراز نکشید.
- کاهش وزن: چاقی یکی از عوامل مهم در تشدید رفلاکس است.
- ترک سیگار: سیگار اسید معده را افزایش می‌دهد.
- بالا بردن سر تخت: هنگام خواب سر تخت را حدود 15-20 سانتی‌متر بالا ببرید.
درمان‌های خانگی
- زنجبیل: زنجبیل دارای خواص ضدالتهابی است و میتواند به کاهش التهاب مری کمک کند. می‌توانید چای زنجبیل بنوشید یا مقداری پودر زنجبیل را به غذاهای خود اضافه کنید.
- بابونه: بابونه نیز دارای خواص ضدالتهابی است و میتواند به تسکین علائم رفلاکس کمک کند. دمنوش بابونه را می‌توانید قبل از خواب بنوشید.
- عسل: عسل میتواند به پوشش مری کمک کند و از آسیب دیدن آن توسط اسید جلوگیری کند.
- جویدن آدامس بدون قند: جویدن آدامس میتواند تولید بزاق را افزایش داده و به خنثی‌سازی اسید معده کمک کند.
- مصرف پروبیوتیک‌ها: پروبیوتیک‌ها میتوانند به بهبود سلامت دستگاه گوارش کمک کنند.
به طور کلی بیماری رفلاکس بیشتر یک بیماری وابسته به سبک زندگی میباشد که افراد میتوانند با تغییر سبک زندگی خود تا حد بسیار زیادی از پیشروی این بیماری بکاهند.
سوالات متداول
آیا رفلاکس معده خطرناک است؟
در بیشتر موارد، رفلاکس معده با تغییر سبک زندگی و دارو قابل کنترل است. اما اگر درمان نشود، میتواند به مری آسیب رسانده و عوارضی مانند بارو مری و تنگی مری را ایجاد کند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم رفلاکس معده شما شدید است، به طور مکرر رخ می‌دهد و با درمان‌های خانگی بهبود نمی‌یابد، باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا رفلاکس معده قابل درمان است؟
در بسیاری از موارد، رفلاکس معده با تغییر سبک زندگی و مصرف دارو قابل کنترل است. اما در برخی موارد ممکن است به جراحی نیاز باشد.
