سکته مغزی
سکته مغزی یک وضعیت اورژانسی است که به سرعت نیاز به درمان دارد. جریان خون به بخشی از مغز مختل می‌شود و این باعث آسیب به آن بخش از مغز می‌گردد. انواع مختلفی از سکته مغزی وجود دارد که هر کدام روش درمانی خاص خود را دارند.
لازم است ابتدا نوع سکته مشخص شود. این امر از طریق انجام آزمایش‌های تشخیصی مانند CT اسکن یا MRI امکان‌پذیر است. بر اساس نوع سکته، روش درمان متفاوت خواهد بود. درمان‌های اورژانسی مانند استفاده از داروهای حل‌کننده لخته یا عمل جراحی ممکن است مد نظر قرار گیرند.
همچنین آگاهی از علائم سکته و نحوه مراقبت اورژانسی تا رسیدن به بیمارستان بسیار مهم است. این موارد می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود پیامد بیمار داشته باشد.
سکته مغزی چطور به وجود می‌آید؟
یکی از مهمترین علل سکته مغزی، سخت شدن دیواره شریان های خونی مغز است. این امر به دلیل تجمع پلاک های چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد در عروق است که فضای کمتری برای جریان خون باقی می گذارد و انعطاف پذیری عروق را کاهش می دهد.
لخته خون می تواند باعث مسدود شدن عروق خونی غیرقابل انعطاف و بروز سکته مغزی ایسکمیک شود. در اکثر موارد، عدم درمان فشار خون بالا نیز به عنوان عامل اصلی سکته هموراژیک مطرح است و می تواند باعث انفجار رگ های خونی ضعیف شود.
انواع سکته مغزی
سکته مغزی به سه نوع اصلی تقسیم می شود که شامل موارد زیر است :
- سکته ایسکمیک
- سکته ایسکمیک گذرا
- سکته هموراژیک
بیمار، با توجه به بررسی علائم بالینی و انجام آزمایش ها به نوع سکته پی برده می‌شود و کارهای درمانی متناسب شروع می‌شود.
سکته مغزی ایسکمیک
در طی سکته ایسکمیک، شریان‌های خونرسان به مغز باریک شده و یا مسدود می‌شوند. این انسداد معمولاً در اثر لخته شدن خون ایجاد می‌شود. همچنین می‌تواند در اثر تشکیل پلاک ناشی از تصلب شرایین (گرفتگی عروق در اثر رسوب چربی) اتفاق بیفتد.
دو نوع متداول از سکته ایسکمیک شامل سکته ترومبوتیک و سکته آمبولیک می‌باشد. در نوع آمبولیک، لخته خونی که در قسمت‌های دیگر بدن تشکیل شده، به سمت مغز حرکت می‌کند.بر اساس آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا (CDC)، ۸۷ درصد سکته‌های مغزی از نوع ایسکمیک یا انسدادی است.
سکته مغزی ایسکمیک گذرا (TIA)
حمله ایسکمیک گذرا که اغلب به آن TIA (Transient Ischemic Attack) یا ministroke گفته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که جریان خون در مغز به طور موقت به دلیل وجود لخته خون مسدود شود. علائم آن شبیه علائم سکته مغزی کامل است، اما معمولاً موقتی بوده و پس از چند دقیقه یا چند ساعت، به علت حرکت لخته و رفع انسداد، از بین می‌روند.
بر اساس آمار CDC، بیش از یک سوم افرادی که TIA را تجربه می‌کنند و تحت درمان قرار نمی‌گیرند، در طی یک سال پس از آن دچار سکته مغزی کامل می‌شوند. بنابراین، باید در اسرع وقت اقدامات درمانی اساسی را انجام داد.
سکته هموراژیک
سکته هموراژیک زمانی رخ می‌دهد که شریان مغز پاره شده و یا خون آن نشت کند. در این شرایط، خون نشت شده باعث افزایش فشار در جمجمه می‌شود و به سلول‌ها و بافت‌های مغز آسیب می‌رساند. طبق آمار انجمن قلب آمریکا، حدود ۱۳ درصد سکته‌های مغزی از این نوع است. این نوع سکته اغلب به علت آنوریسم عروق (برجستگی بخشی از دیواره رگ) یا بیماری ناهنجاری شریانی (اتصال غیرطبیعی بین وریدها و شریان‌ها) رخ می‌دهد. سایر عوامل مانند مصرف بیش از حد داروهای ضد انعقاد، تروما، رسوب پروتئین در دیواره رگ‌ها و حتی سکته مغزی ایسکمیک نیز می‌توانند زمینه‌ساز سکته مغزی هموراژیک باشند.
علائم سکته مغزی
سکته مغزی نیاز به مراقبت‌های اورژانس پزشکی دارد. اگر فکر می‌کنید شما یا شخص دیگری طبق علائم ذکر شده سکته کرده‌اید، بلافاصله از کسی بخواهید با ۱۱۵ تماس بگیرد. درمان سریع، کلید اصلی پیشگیری از بروز آسیب مغزی دائم یا موقت، ناتوانی یا معلولیت طولانی‌مدت و حتی مرگ است. علائم سکته مغزی عبارتند از:
- فلج‌شدگی اندام‌ها
- بی‌حسی یا ضعف در بازو، صورت و پا، به ویژه در یک طرف بدن
- مشکل در گفتار یا درک گفتار
- گیجی
- مبهم صحبت کردن
- مشکلات بینایی مانند مشکل در بینایی یک یا هر دو چشم با تاری دید و دوبینی
- مشکل در راه رفتن
- از دست دادن تعادل یا هماهنگی
- سرگیجه
- سردرد شدید و ناگهانی با علت نامعلوم
اگر بلافاصله پس از شروع سکته مغزی، برخی از گزینه‌های درمانی استفاده شوند، بسیار مؤثر خواهند بود. بنابراین، شناخت علائم سکته بسیار مهم است تا بتوان به سرعت عمل کرد.
درمان سکته مغزی
درمان این سکته به نوع و علت آن بستگی دارد. ابتدا باید علت سکته مشخص شود تا بتوان درمان مناسب را انتخاب کرد.
درمان سکته ایسکمیک
در سکته ایسکمیک، اولویت اصلی بازگرداندن گردش خون به نواحی آسیب دیده مغز است. این امر معمولاً با استفاده از داروهای خاصی به نام ترومبولیتیک انجام می‌شود. اگر درمان به سرعت انجام شود، می‌توان از آسیب دائمی ناشی از این سکته جلوگیری کرد یا آن را به حداقل رساند.
درمان سکته هموراژیک
در سکته هموراژیک، روند درمان بستگی به شدت و محل خونریزی دارد. در ابتدا تلاش می‌شود تا فشار خون را کاهش دهند. این کار باعث می‌شود که میزان خونریزی در مغز کمتر شود. روش دیگر درمان، تلاش برای بهبود لخته شدن خون است تا خونریزی متوقف شود. همچنین در سکته هموراژیک، پزشک ممکن است انجام جراحی را تجویز کند.
در این متن، چگونگی ایجاد سکته مغزی در بیماران مورد بررسی قرار گرفته است. همانطور که گفته شد، علت سکته مغزی به نوع آن بستگی دارد. برای بیمارانی که دچار سکته مغزی شده‌اند، زمان بسیار با ارزش است. چنانچه شما هر یک از علائم سکته را در اطرافیان خود مشاهده کردید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید. درمان مشکلات پس از سکته مغزی و تشخیص عوامل خطر نیز اهمیت بسزایی دارد. در این زمینه، مراجعه به یک متخصص مغز و اعصاب ضروری است.
در مجموع، سرعت عمل در مواجهه با علائم سکته مغزی و درمان توسط متخصص، نقش حیاتی در بهبود وضعیت بیمار و پیشگیری از عوارض آن دارد.
سوالات متداول
سکته های مغزی چیست؟
زمانی که جریان خون به بخشی از مغز قطع یا به شدت کاهش یابد. این امر باعث آسیب یا مرگ سلول های مغزی می‌شود.
علت اصلی سکته های مغزی چیست؟
(لخته خون) (خونریزی)
عوامل خطر این نوع سکته کدامند؟
فشار خون بالا، دیابت، کلسترول بالا، بیماری قلبی، چاقی، سیگار کشیدن، سن بالا و سابقه خانوادگی سکته از جمله عوامل خطر هستند.
علائم سکته مغزی چیست؟
ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در صورت، بازو یا پا (به خصوص در یک طرف بدن)، مشکل در صحبت کردن یا درک صحبت‌های دیگران، مشکلات بینایی، سردرد شدید و ناگهانی و سرگیجه از جمله علائم شایع هستند.
